اولین و اساسی ترین گام در تدوین و اجرای برنامه آموزشی، اجرای صحیح و مبتنی بر واقعیت فرایند نیازسنجی است. در حقیقت هر چه سنگ زیرین بنیانی تر و مستحکم تر باشد، بنای روی آن محکم تر و آسیب ناپذیرتر خواهد بود. در قلمرو آموزش، نیازسنجی به عنوان یکی از مؤلفه های اساسی و ضروری فرایند برنامه ریزی در نظر گرفته می شود (رحمانی، ۱۳۸۹).

بنابراین آموزش نیروی انسانی یکی از مطمئن ترین و اساسی ترین راه های بهسازی سازمانی است. آموزش نیروی انسانی می تواند استعدادهای افراد را پرورش دهد، روش ها و فنون انجام دادن کار را بهبود بخشد، موجب کسب دانش و افزایش مهارت های شغلی شود و از اتلاف منابع انسانی و مالی نیز جلوگیری کند. به طور کلی، آموزش یکی از مؤثرترین وسایل سازگاری کارکنان هر مؤسسه با شرایط تغییرپذیر و در حال تحول سازمان است. آموزش ضمن خدمت عبارت از ایجاد تغییر در طرز فکر مدیران و کارکنان نسبت به سازمان، آشنا ساختن آن ها با اصول مدیریت و سازمان و آماده کردن آن ها برای پذیرش مسؤولیت های بیش تر است (میرکمالی، ۱۳۸۳).

از میان انواع آموزش ها، آموزش ضمن خدمت یکی از مناسب ترین و سهل الوصول ترین وسایلی است که می توان برای بهبود و تجهیز نیروی انسانی  به دانش و مهارت های لازم توسعه، به کار گرفت. اما آموزش به ویژه آموزش ضمن خدمت زمانی ممکن است مؤثر واقع شود که در قالب نظام و الگویی مشخص و نه به صورت پراکنده و ناهمگون ارائه گردد و افرادی آن را برنامه ریزی و اجرا کنند که با مبانی نظری و عملی آموزش و پرورش کارکنان آشنا باشند. در فرایند برنامه ریزی و اجرای آموزش های ضمن خدمت کارکنان در بخش دولتی، کارشناسان آموزش از جمله عوامل مؤثر در اثربخشی و کارایی آموزش های ضمن خدمت قلمداد می شوند (آموزگار، ۱۳۸۰).

بنابر آن چه گفته شد در دنیای امروز هیچ سازمانی را نمی توان بی نیاز از آموزش ضمن خدمت کارکنان خود دانست. در این رابطه با توجه به مفاد آیین نامه ی اجرایی ماده ۱۵۰ قانون برنامه سوم توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر تخصص یک درصد از اعتبارات جاری و عمرانی هریک از دستگاه های دولتی برای اجرای دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان، بیانگر اهمیت این موضوع در جامعه ی ایران است (اورنگی و همکاران، ۱۳۹۰).

به تبع این تصمیم آموزش و پرورش با هدف افزایش کارایی و اثربخشی معلمان، روز آمد کردن معلومات و توانمندی های معلمان متناسب با توسعه ی دانش و فناوری و همچنین رشد فضایل اخلاقی، فرهنگ سازمانی و بهبود روابط انسانی، همه ساله هزینه های قابل توجهی را برای آموزش نیروی انسانی تحت پوشش خود تخصیص می دهد. ولی مدیر کل دفتر معاونت برنامه ریزی وزارت، در پاسخ به این سؤال که تا چه حد آموزش ضمن خدمت توانسته است به این اهداف جامعه ی عمل بپوشاند، اظهار داشته است که از آن جا که وسیله ی سنجش خاصی برای این منظور وجود ندارد نمی توانیم مشخص نماییم در کدام موارد موفق بوده و در کدام موارد با مشکل مواجه شده ایم (حبیب خانی، ۲۰۰۹).

برخی از پژوهش ها دلایل عمده ی آموزگاران را در دوره های آموزش ضمن خدمت را رضایت روحی پس از تدریس موفق، آموختن روش های پژوهش در آموزش به ویژه تأکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش رشد حرفه ای آن ها بیان کرده اند (میرزا محمدی و قاضی زاده، ۲۰۰۸).

این وضعیتی است که آموزش و پرورش شهرستان بستک از آن مستثنی نیست. بر این اساس پژوهش حاضر، تأثیر دوره های آموزش ضمن خدمت بر عملکرد حرفه ای آموزگاران شهرستان بستک در زمینه  مدیریت کلاس، الگوهای نوین تدریس، ارزشیابی و نحوه انجام آن، تعامل با دانش آموزان، مهارت های قبل تدریس و کار با آموزش چند رسانه ای را مورد مطالعه قرار داده است.

۱-۲ بیان مسأله

نیروی انسانی امروزه به عنوان طراح، سازنده و پردازنده نظام های عملیاتی و سایر منابع سازمان به عنوان عامل استراتژیک مطرح است (عباس زادگان و ترک زاده، ۱۳۸۶). به همین دلیل با پیشرفت جهان امروز ما به مردمی آگاه و نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده نیاز داریم. که یکی از نیازهای پایدار و همیشگی هر انسان یادگرفتن است. انسان ها برای رفع نیازهای خود همواره باید بکوشند و تلاش کنند (رؤوف، ۱۳۷۵). در واقع هرتحول و تغییر سازنده ای در جامعه، بدون توجه کافی به فرایندهای جذب، نگهداری و بهسازی منابع انسانی مخصوصاً در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه که اکثر افراد در آن ها از توانایی های کافی برخوردار نیستند غیر ممکن است (جزایری، ۱۳۸۹). بنابراین غالب برنامه ریزی ها به جهت عدم تشخیص درست نیازها، به شکست منتهی می شود (لشکربلوکی و همکاران، ۱۳۸۸).

بر اساس شواهد موجود در مدارس ابتدایی  شهرستان بستک و تجربه مستقیم و فعالیت ۱۰ ساله پژوهشگر در  این دوره و مشاهده  نیازها و کمبودها، احساس شد که آموزگاران  دوره ابتدایی شهرستان بستک  نیازمند آموزش های ضمن خدمت و گذراندن این دوره ها هستند تا ضمن بازآموزی توانایی ها و مهارت های آموزشی خود، بتوانند استعدادهای  دانش آموزان را شکوفا سازند و پیوسته احساس موفقیت کنند و در مدرسه فرصت های مناسبی برای یادگیری و آموزش مسائل شخصی و اجتماعی داشته و از احساس بی کفایتی و بیگانگی اجتماعی، که معمولاً ناشی از عملکرد غلط آموزگاران در مدرسه است، در امان باشند.

بنابراین پژوهش حاضر در صدد است با شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی دوره های ضمن خدمت و با بهره گیری از یک نیازسنجی دقیق و نظام مند مبتنی بر تکنیک های روز و کارآمد، با انجام مطالعات و تحقیقات لازم در زمینه محتوا و روش های مختلف آموزش ضمن خدمت و با بهره گرفتن از دانش و تجربیات محققان دیگر و به کارگیری آن ها، گامی مؤثر در راه برنامه ریزی و  تربیت  سرمایه های اجتماعی کارآمد برای کشور عزیزمان ایران-  مخصوصا استان هرمزگان –  برداشته و با مشخص شدن نتایج  تحقیق، به توان حرفه ای آموزگاران ابتدایی در شهرستان بستک  کمکی هر چند اندک نماید.

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

با توجه به این که آموزش به عنوان یک فرایند پویا دارای عناصر و مراحل گوناگونی  می باشد، می توان آن را  به عنوان عامل کسب  توانایی  و نگهداری و حفظ توانمندی های موجود تعریف نمود.

بر این اساس، آموزش که هدف از آن نیز در محیط کارتشریح می شود، عبارت است از: توسعه توانایی های افراد و برطرف کردن نیازهای حال و آینده سازمان (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۷).

این یک موضوع اساسی است که جوانانی که برای کار معلمی تربیت می شوند اعجاب، شگفتی و نیز  یادگیری  یک موضوع را تجربه کنند برای رسیدن به این منظور، آن ها نیاز به تماس با الهام بخش ترین و باروحیه ترین مربیان دارند که در زمینه موضوع های درسی در دسترس باشند (جواهرفروش زاده، ۱۳۷۰). به عبارت دیگر برنامه های آموزش و پرورش کارکنان، یک نیاز حیاتی برای همه ی سازمان ها است، که این برنامه ها بایستی براساس نیازسنجی های دقیق و عینی صورت بگیرد چرا که اگر آموزشی مبتنی بر نیاز نباشد، به جای اینکه عاملی برانگیزاننده باشد، سبب نارضایتی می گردد (اسحاقی ابیانه، ۱۳۸۵).

نیازسنجی آموزش درحقیقت به عنوان یک کاتالیزور و تسهیل گر، جهت کسب دانش مورد نیاز در مورد نقاط قوت و ضعف کارکنان است. اگر تعیین نیازهای کارکنان مبتنی بر واقعیت باشد، نتایج آن می تواند در رفع مسائل و مشکلات فردی و سازمانی مؤثر باشد. امروزه مفهوم نیازسنجی بطور گسترده ای در محیط های مختلف به منظور تعیین نیازهای آموزش ضمن خدمت کارکنان مورد استفاده قرار می گیرد. نیازسنجی برای تعیین عدم وجود مهارت، دانش، انگیزه حمایت های محیطی در سازمان مفید است (فرجاد، ۱۳۸۸).

بدیهی است که برای پاسخگویی به نیاز اساسی تربیت و حفظ مربیان کارآمد، نمی توان به  ارائه آموزش های شتابزده و غفلت از محتوای برنامه ریزی آموزشی کارکنان و بهبود عملکرد منابع انسانی پرداخت. یکی از مهم ترین عناصر و ارکان  فرایند آموزش در اکثر جوامع را معلمان و مربیان تشکیل می دهند و از دیگر عناصر مهم این فرایند می توان  از فنون تدریس و شیوه های آموزشی که مورد استفاده آنان قرار می گیرد نام برد.  درادامه، اهمیت  مسأله را با یک سؤال بیان کنیم که چرا همه ی کارکنان در سازمان ها به  آموزش ضمن خدمت نیاز دارند خصوصا در سازمان آموزش و پرورش؟ در پاسخ به این سؤال  می توان گفت: مهم ترین دلیل، سر و کار داشتن سازمان آموزش و پرورش با نیروی انسانی است و از آن جایی که پرداختن به آموزش انسان،  به عنوان موجودی پیچیده از وظایف خطیر متولیان آموزش و پرورش برای تسریع در روند توسعه جامعه می باشد از این رو شایسته است آموزگاران و مربیان به نحو شایسته در این فرایند مهم مورد بهسازی و تجدید اطلاعات قرار گرفته و خود را به ابزارهای کار آمد در زمینه های آموزشی و پرورشی مجهز نمایند.

تعداد صفحه : ۱۲۴